Een haperende organisatie
Door: Rien Lambers
Blijf op de hoogte en volg Rien
15 November 2012 | Ethiopië, Bahir Dar
Dinsdag 13 November en Donderdag 15 November.
De infrastructuur is hier maar matig geschikt om alle zich aandienende problemen op te lossen. Veel patiënten komen gewoon te laat naar het ziekenhuis. Als het dan niet goed gaat,hoef je je zelf weinig te verwijten. Maar als je de bekende tijdelijke Afrikaanse oplossingen als definitief accepteert , wordt het anders. Als er dan iets fout gaat voel je je schuldig. Dat is nu het geval. Zaterdagavond j.l. nl. een tweede geval van moedersterfte, door een zogenaamde “hoge ruggenprik”. De vloeistof die voor een ruggenprik wordt gebruikt is meestal van het type dat een zwaarder soortelijk gewicht heeft dan hersenvocht. Als de anesthesist die dan inspuit heeft de vloeistof de neiging naar beneden te zakken. Je kunt ook wel vloeistof gebruiken met hetzelfde soortelijk gewicht, maar dat is riskanter. Mijn anesthetic nurse heeft al sinds ik hier ben geen “heavy” material meer tot zijn beschikking en maakte zijn eigen verdovingsvloeistof voor de ruggenprik uit verdovingsvloeistof voor plaatselijke verdoving ( lidocaine) met een paar druppeltjes adrenaline toegevoegd om het langer te laten werken.Dit brouwsel is net zo zwaar als het hersenvocht waarin je het inspuit. Dat is wekenlang goed gegaan tot dat hij , zaterdag 10 november, deze patiënte op tafel kreeg. De combinatie van haar lengte ( nog geen 150 cm ) en het niet “heavy” zijn van de gebruikte verdoving (had hij al wel minder volume gegeven) leidden direct tot problemen met de ademhaling ondanks intubatie en tot wegvallen van de bloeddruk. Ik kreeg het kind er nog wel levend uit. Reanimeren, als een gek vocht toedienen: tevergeefs. Ben ik medeschuldig? Ik redeneerde: zo lang de anesthesist het een aanvaardbaar risico vindt, ben ik akkoord. Du moment dat niet meer zo is, ben ik ook akkoord met staken van de ingrepen. Achteraf bezien: hij komt net van de opleiding ( 4 jaar) en moet hier in zijn eentje 24/7 de anesthesie regelen zonder supervisie. Het is voor hem ook moeilijk werk te weigeren. In oktober had ik direct zelf zonder succes al gebeld naar het ziekenhuis in Bahar Dar voor “heavy” , de anesthetic nurse naar het ziekenhuis in Debre Markos waar hij eerder gewerkt had . Daar kon hij zo 10 ampullen krijgen. Even ophalen : 5 uur heen en idem terug. Dat wilde de GM niet. Het ziekenhuis had immers al langer een bestelling lopen, maar toen ze j.l. 7 november uit Bahar Dar terugkwamen in Mota ( wel met catheters die toen al 2 dagen op waren!) bleek dat ze niets te pakken hadden weten te krijgen. ”Niet beschikbaar”.( Jannie heeft het hopelijk bij zich als ze de 24 ste komt, mits ze het door de douane krijgt.) We zitten klem. Algemene anesthesie is momenteel geen echt alternatief. De twee volle zuurstofflessen die we vandaag, dinsdag, nog over hadden zouden samen goed moeten zijn voor zijn 20 x narcose, maar de manometers die je bij de bediening gebruikt, lekken zo erg dat na 1 narcose een hele volle fles bijna leeg is. Ik heb net een keizersnee gedaan. We kunnen nu nog een keer anesthesie geven en daarna dan alleen maar doorverwijzen. Ik heb de manager al laten weten dat ik van nu af al ga doorverwijzen. Omdat niet iedereen dat kan overleven, moet ik die laatste anesthesie bewaren voor zo’n niet over te plaatsen patiënte. Het bijhouden van de voorraden hier is vanaf het begin een probleem geweest. Geen echogel, daar valt met een beetje fantasie nog wel overheen te komen. Geen catheters was al erger. Geen bloed is verschrikkelijk, zeker als je als ziekenhuis daar zelf niets aan hebt proberen te doen, maar nu valt er eigenlijk helemaal niet meer te werken. Afgelopen zondag een evaluatie van de situatie met de GM gemaakt. Hij belooft actie, maar ik weet ook dat het Regionale Health Bureau op ( afgelopen) maandag en dinsdag op inspectie komt en dat hij daar veel tijd mee kwijt zal zijn. Wat er moet gebeuren is wel duidelijk, lijstje opgemaakt. Dinsdagmiddag laat is er nog niets gebeurd. Ik spreek hem aan. “Morgen gaat de auto op pad om spullen te lenen in Debre Markos”. Woensdag : er gebeurt niets. Ik spreek hem aan. Er is in de Emergency Room van de poli een niet lekkende O2-cylinder gevonden. Daar kunnen we dan op terug vallen in geval van nood. Deze oplossing is door het management bedacht, maar niet overlegd met de anesthetic nurse of met mij. Ik licht de anesthetic nurse in. Hij kan er gelukkig mee leven, ik dan dus ook. De marge is nu 2 of misschien 3 algemene narcoses. We hebben de afgelopen dagen geluk gehad met de complicaties. Ik hoop dat dat nog even blijft. De auto is vandaag ,donderdag, dan eindelijk vertrokken.
Er is de afgelopen dagen overigens verder van alles gebeurd . Een vrouw die van haar 2de kind van een tweeling bevalt, 3 dagen na de eerste thuis. Zij kwam naar het ziekenhuis omdat volgens haar de moederkoek bleef zitten. Dat klopte natuurlijk wel, maar er was meer aan de hand. Het tweede kind leefde ook nog zo waar. Na de bevalling een forse bloeding, die ik niet op de OK kon oplossen ( immers geen narcose beschikbaar, O2 sparen!, en ook geen tijd eigenlijk om er naar toe te gaan). Dan maar zonder narcose de baarmoeder nagetast, op de verloskamer. Veterinaire geneeskunde in feite, maar wel effectief. Ze bedankte me zelfs nog. Een jong meisje van 12 dat door een os op de hoorn genomen zou zijn. Volgens mij een geval van gewelddadige verkrachting, maar op vragen in die richting geen antwoord. Ik eindig maar even met het verhaal van vanochtend (donderdag). In alle vroegte een verwijzing uit een Health Centre: eerste kind, meer dan anderhalve dag al bezig. Heel hoge vacuum en daarna met de ASZ ! -tang het laatste stukje, levend kind ook nog. Dat laatste vindt men hier van ondergeschikt belang trouwens als de baring vast gelopen is. Op de foto: de midwives van dienst zijn uit hun bed gekomen( als ze dienst hebben slapen ze op de afdeling), en staan de patienten in nachtkleding te woord. De andere foto’s zijn van de markt, daar kan ik geen genoeg van krijgen.
De infrastructuur is hier maar matig geschikt om alle zich aandienende problemen op te lossen. Veel patiënten komen gewoon te laat naar het ziekenhuis. Als het dan niet goed gaat,hoef je je zelf weinig te verwijten. Maar als je de bekende tijdelijke Afrikaanse oplossingen als definitief accepteert , wordt het anders. Als er dan iets fout gaat voel je je schuldig. Dat is nu het geval. Zaterdagavond j.l. nl. een tweede geval van moedersterfte, door een zogenaamde “hoge ruggenprik”. De vloeistof die voor een ruggenprik wordt gebruikt is meestal van het type dat een zwaarder soortelijk gewicht heeft dan hersenvocht. Als de anesthesist die dan inspuit heeft de vloeistof de neiging naar beneden te zakken. Je kunt ook wel vloeistof gebruiken met hetzelfde soortelijk gewicht, maar dat is riskanter. Mijn anesthetic nurse heeft al sinds ik hier ben geen “heavy” material meer tot zijn beschikking en maakte zijn eigen verdovingsvloeistof voor de ruggenprik uit verdovingsvloeistof voor plaatselijke verdoving ( lidocaine) met een paar druppeltjes adrenaline toegevoegd om het langer te laten werken.Dit brouwsel is net zo zwaar als het hersenvocht waarin je het inspuit. Dat is wekenlang goed gegaan tot dat hij , zaterdag 10 november, deze patiënte op tafel kreeg. De combinatie van haar lengte ( nog geen 150 cm ) en het niet “heavy” zijn van de gebruikte verdoving (had hij al wel minder volume gegeven) leidden direct tot problemen met de ademhaling ondanks intubatie en tot wegvallen van de bloeddruk. Ik kreeg het kind er nog wel levend uit. Reanimeren, als een gek vocht toedienen: tevergeefs. Ben ik medeschuldig? Ik redeneerde: zo lang de anesthesist het een aanvaardbaar risico vindt, ben ik akkoord. Du moment dat niet meer zo is, ben ik ook akkoord met staken van de ingrepen. Achteraf bezien: hij komt net van de opleiding ( 4 jaar) en moet hier in zijn eentje 24/7 de anesthesie regelen zonder supervisie. Het is voor hem ook moeilijk werk te weigeren. In oktober had ik direct zelf zonder succes al gebeld naar het ziekenhuis in Bahar Dar voor “heavy” , de anesthetic nurse naar het ziekenhuis in Debre Markos waar hij eerder gewerkt had . Daar kon hij zo 10 ampullen krijgen. Even ophalen : 5 uur heen en idem terug. Dat wilde de GM niet. Het ziekenhuis had immers al langer een bestelling lopen, maar toen ze j.l. 7 november uit Bahar Dar terugkwamen in Mota ( wel met catheters die toen al 2 dagen op waren!) bleek dat ze niets te pakken hadden weten te krijgen. ”Niet beschikbaar”.( Jannie heeft het hopelijk bij zich als ze de 24 ste komt, mits ze het door de douane krijgt.) We zitten klem. Algemene anesthesie is momenteel geen echt alternatief. De twee volle zuurstofflessen die we vandaag, dinsdag, nog over hadden zouden samen goed moeten zijn voor zijn 20 x narcose, maar de manometers die je bij de bediening gebruikt, lekken zo erg dat na 1 narcose een hele volle fles bijna leeg is. Ik heb net een keizersnee gedaan. We kunnen nu nog een keer anesthesie geven en daarna dan alleen maar doorverwijzen. Ik heb de manager al laten weten dat ik van nu af al ga doorverwijzen. Omdat niet iedereen dat kan overleven, moet ik die laatste anesthesie bewaren voor zo’n niet over te plaatsen patiënte. Het bijhouden van de voorraden hier is vanaf het begin een probleem geweest. Geen echogel, daar valt met een beetje fantasie nog wel overheen te komen. Geen catheters was al erger. Geen bloed is verschrikkelijk, zeker als je als ziekenhuis daar zelf niets aan hebt proberen te doen, maar nu valt er eigenlijk helemaal niet meer te werken. Afgelopen zondag een evaluatie van de situatie met de GM gemaakt. Hij belooft actie, maar ik weet ook dat het Regionale Health Bureau op ( afgelopen) maandag en dinsdag op inspectie komt en dat hij daar veel tijd mee kwijt zal zijn. Wat er moet gebeuren is wel duidelijk, lijstje opgemaakt. Dinsdagmiddag laat is er nog niets gebeurd. Ik spreek hem aan. “Morgen gaat de auto op pad om spullen te lenen in Debre Markos”. Woensdag : er gebeurt niets. Ik spreek hem aan. Er is in de Emergency Room van de poli een niet lekkende O2-cylinder gevonden. Daar kunnen we dan op terug vallen in geval van nood. Deze oplossing is door het management bedacht, maar niet overlegd met de anesthetic nurse of met mij. Ik licht de anesthetic nurse in. Hij kan er gelukkig mee leven, ik dan dus ook. De marge is nu 2 of misschien 3 algemene narcoses. We hebben de afgelopen dagen geluk gehad met de complicaties. Ik hoop dat dat nog even blijft. De auto is vandaag ,donderdag, dan eindelijk vertrokken.
Er is de afgelopen dagen overigens verder van alles gebeurd . Een vrouw die van haar 2de kind van een tweeling bevalt, 3 dagen na de eerste thuis. Zij kwam naar het ziekenhuis omdat volgens haar de moederkoek bleef zitten. Dat klopte natuurlijk wel, maar er was meer aan de hand. Het tweede kind leefde ook nog zo waar. Na de bevalling een forse bloeding, die ik niet op de OK kon oplossen ( immers geen narcose beschikbaar, O2 sparen!, en ook geen tijd eigenlijk om er naar toe te gaan). Dan maar zonder narcose de baarmoeder nagetast, op de verloskamer. Veterinaire geneeskunde in feite, maar wel effectief. Ze bedankte me zelfs nog. Een jong meisje van 12 dat door een os op de hoorn genomen zou zijn. Volgens mij een geval van gewelddadige verkrachting, maar op vragen in die richting geen antwoord. Ik eindig maar even met het verhaal van vanochtend (donderdag). In alle vroegte een verwijzing uit een Health Centre: eerste kind, meer dan anderhalve dag al bezig. Heel hoge vacuum en daarna met de ASZ ! -tang het laatste stukje, levend kind ook nog. Dat laatste vindt men hier van ondergeschikt belang trouwens als de baring vast gelopen is. Op de foto: de midwives van dienst zijn uit hun bed gekomen( als ze dienst hebben slapen ze op de afdeling), en staan de patienten in nachtkleding te woord. De andere foto’s zijn van de markt, daar kan ik geen genoeg van krijgen.
-
15 November 2012 - 14:53
Nikkie Swarte:
Beste Rien, sterkte, ik kan me nauwelijks voorstellen onder welke zware omstandigheden je moet werken! -
15 November 2012 - 17:50
Gerrinde:
Wat een verhaal weer zeg! Sterkte met alles daar en ik moet zeggen, dat ik als ik hier aan het werk ben, je toch weer stilgezet wordt door zo'n verhaal!
Je moet het toch maar weer een plekje geven, als je zulke dingen meemaakt... -
15 November 2012 - 17:59
Marianne Stelwagen:
Ha Rien, wat ga je dapper te werk in die omstandigheden! Houd vol! Groet, Marianne -
15 November 2012 - 18:40
Lisette:
jeetje, wat een drama met die spinalen.
ik lees met plezier je verhalen, je schrijft erg onderhoudend (en leuke foto's)
succes en sterkte! -
16 November 2012 - 00:10
Jacqueline Meijer:
Hallo Rien, ook vanuit Duitsland kan ik je verhalen volgen. Total spinal is echt je ergste nachtmerrie. Vreselijk zeg, ik leef echt met je anesthetic nurse mee.Hopelijk kan hij het goed verwerken. Ik hoop met je mee dat er na jouw vertrek toch wat permanente verbeteringen doorgevoerd zullen zijn, hoewel ik daar nu toch wel mijn twijfels over heb. Als de hulpmiddelen uit Nederland goed door de douane komen, heb je in ieder geval voor de laatste werkweek iets meer armslag.
Hoop met je mee dat het goed komt.
Lieve groet,
Jacqueline. -
16 November 2012 - 01:10
Gretel:
Dag Rien, even een hele korte update in jouw richting: vandaag was het de eerste dag van het gynaecongres. Morgen staat het volgende op de agenda: hulp in Ethiopie: voorstel voor hulp in mota!!! Geloof het of niet maar het is echt zo. In afwachting van eventuele hulp voor langere termijn (laat het ons hopen) mail je dan eventueel toch een lijstje medicijnen of hulpmiddelen die makkelijk of mee te geven of op te sturen zijn. Een linkje met een apotheek biedt nl mogelijkheden.
Intussen weer veel goede moed voor jou en de anderen in je omgeving daar!
Groet, Gretel -
17 November 2012 - 11:35
Anke Heitkamp:
Beste Dokter Lambers,
Mooie verhalen uit het veld!
(verhalen die ik ook al van uw dochter Marieke hoorde, mijn collega in het VUmc)
Ik heb een link gemaakt naar de website van de NVOG werkgroep International Safe Motherhood & Reproductive Health: www.safemotherhood.nl, zodat de leden uw avonturen ook kunnen lezen. (uiteraard hoor ik graag als u dat liever niet wilt).
Geniet,
vriendelijke groeten,
Anke Heitkamp
AIOS gynaecologie -
17 November 2012 - 16:58
Frans Reijnders:
Hoi Rien,
Heftige toestanden daar. Sterkte ermee! Ik lees wel dat Jannie ook komt met spullen uit NL, gelukkig maar, dan heb je wat versterking. Gisteren op het Gynaecongres in Arnhem natuurlijk aan je moeten denken. Daar sprak Andrew Brouwning, een Australische arts, je zult hem wel kennen, over het Mota project. Hij vertelde 600 fisteloperaties per jaar te doen. Toegang tot obstetrische zorg bij jullie in Mota is dus essentieel. Goed werk!
Groet
Frans
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
