Een ziekenhuis zonder bloedbank

Een ziekenhuis zonder bloedbank.
Dat kan je je in Nederland niet voorstellen, maar zo is het in Mota. Als een patiente geen begeleidende familie heeft die bloed kan doneren, dan zijn er geen alternatieven. 17 Oktober. Tijdens de ochtendvisite stuitten we op een vrouw die gisteravond was opgenomen. De spoedeisende hulp had er een diagnose van sepsis in het kraambed opgeplakt, antibiotica voorgeschreven, maar mij niet ingelicht. Het ging om een vrouw van 45? Jaar, die 12 dagen tevoren in een afgelegen Health Clinic bevallen was van een doodgeboren kind. Tijdens de visite nu geen pols of bloeddruk meer te bepalen, ik dacht ze zou doodgaan. Hemoglobinegehalte bepaald: 2,1 gf/dl,( tussen 1 -2 mmol/L) eigenlijk onverenigbaar met leven. Ik had de diagnose “moederkoekresten” snel gesteld, maar ze was in haar toestand niet te opereren. Haar bloed (bloedgroep 0-positief ) stolde nog wel gelukkig, zij bloedde nu niet meer. Er waren 3 begeleiders, 1 broer bleek geschikt als donor. Dat gaf hoop want 40% van de mensen loopt daar mee rond. Ik veronderstelde in totaal tenminste 4 zakjes nodig te hebben om haar min of meer verantwoord te kunnen opereren. Zes verloskundigen: niemand die zijn vinger opstak. Wel suggesties: 1. transport naar Bahar Dar ( 3,5 uur over een hobbelige weg) want transfunderen doen we hier nooit of 2. niets doen “toch bijna dood” versterkten mijn gevoel van machteloosheid en mijn koppigheid een voorbeeld te stellen om dit soort apathie te doorbreken. “Ik ben zelf 0-negatief ( universele donor), dat zijn er al 2”. Een van de vroedmannen bleek ook 0-positief en was ook bereid tot transfusie. (Hij is vroedman geworden omdat zijn moeder bij een bevalling verbloed is, hij zelf was toen al wat ouder). De vroedman en ik bleken beiden geschikt bij de glaasjestest, die ze hier uitvoeren. Druppel bloed van patient, druppel bloed van donor op een glaasje mengen en je weet het binnen 2 minuten. Zulke razendsnelle testen gebruiken we in Nederland maar liever niet. Vragen over HIV ( 2-5% van de bevolking) hoefden we niet te beantwoorden: zonder bloed zou ze zeker sterven. We hadden nu alleen nog een vierde zakje nodig. De zesde vroedvrouw bleek ook 0-positief en wilde wel geven. Ondertussen werd ik afgetapt. Weet van mezelf : altijd een Hb van 9 of meer, kwaliteit dus. De hoofdlaborant ( dat dan weer wel voor de dokter) breed lachend: “your skin is white, but your blood looks like the blood of blacks”. Gelach van alle omstanders. Terwijl ik bloed geef, ( het opvangzakje ligt op een weegschaal dan kunnen ze wegen hoeveel er is afgenomen) komt de mededeling: “foetale nood op de verloskamer”. Ik moet even bijkomen, flink drinken en dan gaat het wel weer. Inderdaad een hoog, vastgelopen baring ,maar kind lijkt nog wel redelijk. Dus : keizersnee. Dat kost qua voorbereiding hier wel een uurtje. Daarin kan ik verder bijkomen. Tempo maken is cultuurvreemd, de vroedman verantwoordlijk voor de keizersneepatiente wordt door een van de Australische vroedvrouwen aangetroffen terwijl hij staat te smssen aan het bed. Uiteindelijk okselfris een SC gedaan: moeder en kind prima. Ik veronderstel dat tijdens de SC donor 3 en donor 4 wel afgetapt zijn en we vrij snel met de opgetransfundeerde patiente verder kunnen. Helaas tussen 12 en 1.30 is het lunchtijd en dan gebeurt er niets anders. Ik ontplof niet: helpt echt niet. Scharrel een laborante op die zit te eten en die gaat zo maar in haar lunchtijd de vroedman tappen, zakje 3. De zesde vroedvrouw komt om 1.30 pm aanlopen, klaar met haar lunch. Test: niet geschikt. Inmiddels zitten er twee zakjes vol bloed in en patiente is duidelijk een stuk beter,bloeddruk en pols zijn te meten. Het derde zakje bloed gaat aan. De vroedman en ik scharrelen alle aanwezige personeelsleden op het gehele ziekenhuisterrein af. Ook leerzaam. De vroedman zegt regelmatig: “niet vragen, die is HIV-positief “. Dat weet men blijkbaar van elkaar. Uiteindelijk om half 3 : de vierde donor gevonden. We kunnen naar de OK. Bijna 6 uur nadat ik de indicatie voor de ingreep stelde, kunnen we beginnen. Er blijkt nog zeker een halve moederkoek vast in de baarmoeder te zitten. Hoe is het mogelijk zoiets bij de bevalling te missen? Ze overleeft de ingreep, had al antibiotica gekregen ( daaraan dan geen gebrek; urinecatheters daarentegen hebben we niet meer, die had de familie bij de drogist in het dorp moeten kopen) en gaat het misschien wel redden. De OK-assistenten zeggen dat ze zich geen geval van bloedtransfusie in Mota kunnen herinneren in de laatste 10 jaar.
Wat een dag. Thuis gekomen kan ik de emoties gelukkig even van me afskypen met Jannie. Vanavond 18 okt maar eens een praatje maken met de CEO, die toevallig bij de farengi (witten) komt eten. Het moet toch mogelijk zijn om een papieren bloedbank van het personeel aan te houden, in een land dat werkelijk alles probeert te registreren.