Wat gewoontes in Ethiopie

Zondag 4 November 2012
Vannacht voor het eerst mijn bed uitgemoeten en nog wel 2x. Gelukkig vandaag weer rustig ondanks drukte op de VK, dus lekker in de zon bijgekomen met echte espresso, dubbele hoeveelheid. Het blijft merkwaardig om om 4 uur in de ochtend door de nacht van zaterdag op zondag nog steeds het zeer luide gezang van een kerkdienst te horen, die al om 22.00 of daaromtrent begonnen is. Nu is iedereen hier orthodox-christelijk of moslim en die moeten elkaars geluidsoverlast wel als vanzelfsprekend accepteren, anders zouden ze niet samen kunnen leven. In het ziekenhuis werd mij de anekdote verteld van een Nederlandse vroedvrouw die zich midden in de nacht bij de verpleging had gemeld en over de rooie van hen geëist zou hebben dat zij de CEO van het ziekenhuis zouden bellen zodat die een eind aan de “herrie” zou maken. Dat lukt natuurlijk niet, de Ethiopisch orthodoxe kerk hier is een institutie sedert 350 na Christus al ( dus ongeveer net zo oud als de RK, als je de overgang van keizer Constantijn als richtpunt neemt) en een van de karakteristieken van de Ethiopische identeit. Ze mogen dan sinds het Mengistu-tijdperk wel aan invloed hebben verloren ( toen landonteigening, nu bijv. Safe Abortion-Act ondanks hun verzet) , veel mensen hebben nog de bijpassende tatoeages in hun gezicht. Ook in restaurants kan je op woensdag en vrijdag geen vlees en zuivelproducten krijgen, dat zijn vastendagen. Dat zijn er in E. per jaar wel 250, want ze vasten bijvoorbeeld ook tijdens advent ( 40dagen) en tijdens de vlucht naar Egypte ( 40 dagen) en nog enkele andere gelegenheden. In elk geval verklaart het de goede nationale BMI. Binnen de E.kerk is er een duidelijk Joodse invloed ( besnijdenis, rein en onrein voedsel, de dienst in elke kerk vindt plaats bij een copie van de Verbondsark). Voor de verwoesting van Salomo’s tempel in Jerusalem is de Verbondsark uit het Heilige der Heilige naar Ethiopie ontsnapt. Hij wordt nu verborgen in een kerk in Axum , waar hij overigens voor touristen niet te bezichtigen is. In het ziekenhuis wordt ook besneden. Dat doen de OK-assistenten onder lokaal anesthesie ( coagulatie is er niet, dus er zal nog wel eens een nabloedinkje zijn denk ik en ik zou niet weten wie er medisch voor verantwoordelijk is). Een merkwaardige Ethiopische gewoonte is het voeden van de gast door de gastheer. Je eet hier altijd al samen van een gemeenschappelijk groot bord ( waarop de endjzera is opgediend ) en in theorie loop je de kans om voor je het in de gaten hebt van je gastheer een opgerold stuk endjzera ( met dan daartussen een of andere saus) in je mond geschoven te krijgen. Je zou zoiets verwachten bij verliefde stelletjes of zo, maar het schijnt een uiting van diepgaand respect te zijn. (Op de foto zie je 2 vroedmannen er een geintje van maken). Elkaar aanraken is hier geen taboe, mits niet overal natuurlijk. Het groeten, dat ik al eerder beschreef ( 21 October) mag bijvoorbeeld zonder bezwaar uitgebreid worden met het tegen elkaar aanbrengen van de rechter wang. Mannen lopen vaak hand in hand over straat zonder dat dat een homoseksuele context heeft. In gezelschap zitten vrienden ook vaak hand in hand of hangen uitgebreid over elkaar heen. Vrouwen doen dat laatste ook wel onder elkaar en ik heb het ze ook wel in beperkte mate bij mannen zien doen, gewoon als vriendschapsgebaar. Mannen horen volgens mij niet over vrouwen te hangen. Vanavond ga ik weer op een koffieceremonie. Dat begint vaak met het versieren van de ruimte waarin je ontvangen wordt. Riet en bloemen op de grond. Het wassen van de ongeroosterde bonen in het bijzijn van alle gasten is het begin. De gewassen bonen worden vervolgens geroosterd. De rook die daarbij vrij komt wordt vaak gemengd met wierookachtige stoffen. Echt benauwd wordt het daarbij dan wel niet, maar je kleren ruiken wel naar rook na afloop. Vervolgens worden de geroosterde bonen in een vijzel gestampt. Water wordt aan de kook gebracht en de koffie wordt daarin gebrouwen. Het uitschenken vindt plaats in kleine kopjes of glazen ( officieel 12, naar de 12 apostelen). Ze doen er veel suiker , maar in plaats daarvan ook wat wel zout in. Na het eerste kopje ( de abol, vrij slap) volgt een tweede brouwsel ( al sterker) en tot slot zelfs een derde ( echt als espresso), bereka, de “zegen”. Het zout in de koffie maakt de koffie duidelijk minder bitter in de mond, ik denk dat dat net zo werkt als het weken in zout van auberginestukjes. Ik had gepland het in dit stukje alleen over gewoontes te hebben, maar de allenachtse werkelijkheid is ook wel weer vermeldenswaard. Eerst een premature 2-ling van naar eigen zeggen 8 maanden: eerste kind dood geboren, was dat zichtbaar ook al een tijdje geweest. Tweede kind nog wel in leven, maar heeft weinig kans als het leven geboren wordt bij zo’n zwangerschapsduur. Een afdeling neonatalogie hebben we niet. Dus als de tweede ,nog hoog in het geboortekanaal in de problemen komt, gaat het belang van de moeder voor. Zorgen dat die er met zo weinig mogelijk kleerscheuren doorheen komt. Tweede kind ,1700 gram, is 600 gram zwaarder dan de eerste ( geen TTTF overigens), komt zeer moeizaam uiteindelijk. Leeft ook niet meer, maar moeder schadevrij en geen enge nabloedingen. In het holst van de nacht patiente met ernstige nabloeding 3 weken na de bevalling. Droog als ik kom, baarmoeder niet helemaal leeg. Gestabiliseerd. 1 compatibele donor,familie, maar: geen bloedafnamezakken meer in het ziekenhuis! Niet ontploffen is dan moeilijk, toch gelukt. ’s Ochtens patiente nog steeds droog, plast, maar kan elk ogenblik weer beginnen te bloeden. Nee ook bij daglicht: niets te vinden. Ceo gebeld. Zal Medical Director bellen. Uiteindelijk blijkt dat het hoofd van het lab. niet de moeite genomen heeft om voor het weekend zijn voorraad vanuit de ziekenhuisvoorraad aan te vullen. De laborant van dienst gelooft het dan wel en ontbreekt het aan de wil zo’n probleem op te willen lossen. Na 1 zakje bloed, meer is er niet , de OK op en probleem definitief opgelost. Terwijl ik dit zat te tikken, naar het ziekenhuis geroepen. Verwijzing vanuit een Health Center: obstructed labour met een patient die niet meer kan plassen en een catheter lukte daar ook niet. Dat is goed te zien , een enorme volle blaas. Ik heb mijn twijfels of ik haar vaginaal zou kunnen laten bevallen zelfs met lege blaas. Maar zover komt het niet, want ik krijg er de in het ziekenhuis laatste beschikbare ! catheter ( kindermaatje) niet in. Dan maar een SC en tijdens de OK de blaas chirurgisch van die laatste catheter voorzien. Dat lukt, kind, 4 kg, gelukkig goed. Inderdaad zeer de vraag of die er met lege blaas doorheen gekomen was. Nu afwachten wat haar sterk overrekt geraakte blaas in de komende dagen gaat doen.